Tweede openbaring van Jacobus

De Tweede openbaring van Jacobus is een gnostisch geschrift dat wordt gerekend tot de apocalyptische literatuur. Een Koptische vertaling maakte deel uit van de vondst van de Nag Hammadigeschriften in 1945. Er moet een oorspronkelijk Griekse tekst zijn geweest, maar daar is nooit iets van gevonden.

De titel van de bij Nag Hammadi gevonden vertaling is Openbaring van Jacbus. In dezelfde codex bevond zich echter nog een inhoudelijk verschillend manuscript met dezelfde titel. Er is dan ook voor gekozen de geschriften te benoemen als de Tweede en de Eerste openbaring van Jacobus.

Beide openbaringen hebben een joods-christelijke achtergrond. Op het vakgebied is er de opvatting dat de tekst van beide openbaringen moet zijn ontstaan in een gnostische gemeenschap binnen het Syrische christendom. Binnen het Syrische christendom zijn opvattingen over de vroegste joods-christelijke gemeente in Jeruzalem en zijn leider Jakobus de Rechtvaardige het langst bewaard gebleven. In de Eerste openbaring aan Jacobus zijn duidelijk invloeden te herkennen van het valentinianisme, in de Romeinse oudheid de meest verbreide en invloedrijke stroming binnen de gnostiek. In de Tweede openbaring is echter van geen enkele specifieke gnostische leerstelling invloed te herkennen. Op het vakgebied heeft dat tot de conclusie geleid, dat de oorspronkelijke tekst van Tweede openbaring aan Jacobus van een oudere datum is dan die van de Eerste openbaring. De oorspronkelijke tekst zou in de tweede helft van de tweede eeuw geschreven moeten zijn.